Бергә булганда, көчле без!

Татарстан Республикасы Президенты Минтимер Шаймиевнең "Ел хәйриячесе - 2007" конкурсында җиңүчеләрне бүләкләү тантанасында ясаган чыгышы.

Кадерле дуслар!

Татарстанда Хәйрия елы дип игълан ителгән ел ахырына якынлашып килә. Шунысы куанычлы: Хәйрия елы дип игълан ителгән 2007 ел без көткәннән уңышлырак, нәтиҗәлерәк булып чыкты. Хәйрия елының йомгаклары шул турыда сөйли. Ә иң мөһиме - анда бөтен республика халкы катнашты.

Мәгълүм булганча, Татарстан җирендә элек-электән киң күңелле, шәфкатьле халык яши. Хәйрия елы исә шул асыл сыйфатларның калкып чыгуына зур этәргеч бирде. Быелгы хәйриячелек хәрәкәтенә кушылып игелек кылган һәр кешегә олы рәхмәтемне белдерәсе килә. Тамчыдан күл җыелган кебек, һәрбер изге эш үз тирәсендә яхшылыкны ишәйтте. Бик күпләргә шатлык, бәхет мизгелләре бүләк итте. Игелек кылуның бездә көндәлек эшкә, матур гадәткә әйләнә баруы барыбыз өчен дә бик күркәм, уңай күренеш.

Уртак тырышлыкларыбыз белән байтак кына изге эшләр кылуга ирештек. Алар гражданнарыбызның күңелләре һәм эш гамәлләрендә чагылыш тапты. Инвалидларны сыйфатлы утыргыч-коляскалар белән тәэмин итү акциясе аеруча зур резонанс тудырды. Аларның күбесе үзләре өчен бик тә кирәкле шушы тергезү чарасын алу өчен ничәмә-ничә еллар буе чиратта торган бит! Депутатлар, министрлар, район, предприятие җитәкчеләре, беренчеләрдән буларак, коляскаларны үз акчасына алып, инвалидларга шәхсән тапшырды. Бу изге башлангычны халык шундук күтәреп алды - тулы бер хезмәт коллективлары үзләренең бер көнлек эш хакларын акциянең махсус хисапларына күчерде.

Авыру балаларга ярдәм итү максатыннан оештырылган "Балага ярдәм ит!" хәйрия акциясе республикабызда яшәүче беркемне дә битараф калдырмады диярлек. Ярдәмгә мохтаҗ балалар өчен 8 миллион сум акча җыелды. Исәпкә алынганы гына әле бу. Кешеләр, матди хәлләренә бәйсез рәвештә, үз мөмкинлекләренә карап ярдәм итәргә тырышты һәм акциянең махсус хисабына кемдер ун мең, кемдер 10, 20, 50 сум күчерде.

Бронхиаль астмадан һәм шикәр авыруыннан җәфаланучы, чукрак һәм начар ишетүче мәктәпкәчә яшьтәге балаларга да җитди ярдәм күрсәтелде. Хәзер аларньң күбесе, сезнең ярдәмегез һәм республика халкы ярдәме белән, үзләренең сәламәтлекләре өчен аеруча кирәкле препаратлар һәм медицина җиһазлары алу мөмкинлегенә ия булды. Ә бит аларны сатып алу күп кенә балаларның әти-әниләре өчен - кулдан килмәстәй эш. Бу ярдәм балаларга якыннары, дус-ишләре, яшьтәшләре белән беррәттән аралашу, тормышларын матур вакыйгалар белән баету, күпләренә - бу дөньяда яшәү мөмкинлеге бирде. Ашыгыч төстә кыйммәтле операцияләргә һәм дәвалануга мохтаҗ булган яман шеш авыруларыннан интегүче балаларга да зур ярдәм күрсәтелде.

Республикада "Таттрансгаз" ААҖ сред-стволарына оештырылган беренче Хәйрия балы сокландыргыч төстә узды. Хәйрия кертемнәре - 8 миллион сумнан артыграк акча иң элек балалар проблемаларын хәл кылуга җибәрелде. Искиткеч гүзәл традиция - баллар үткәрү традициясен торгызуга Рәфкат Абделхәй улы Кантюков шәхсән зур өлеш кертте. Бу традиция, һичшиксез, дәвам иттереләчәк. 2008 елда хәйрия балын оештыру бурычы Республика хәйриячелек мәсьәләләре советы әгъзасы Илшат Шәех улы Фәрдиевкә тапшырылыр дип уйлыйм.

Быел без "Мәктәпкә җыенырга булыш!" дигән акциянең ничек узуын канәгатьлек хисе белән билгеләп үтә алабыз. Әлеге акция барышыңда җыелган хәйрия акчасы 7,5 миллион сумнан артып китте. Бу аз керемле гаиләләрдән беренче сыйныфка баручы 7,5 мең сабыйга тормышларында иң мөһим вакыйгаларның берсе - Белем көненә тиешенчә әзерләнү мөмкинлеге бирде.

Халыкара Өлкәннәр көненә багышланган акцияләр нәтиҗәсендә җыелган акчаларга (1,7 миллион сум) 70 яшькә кадәрге һәм аннан өлкәнрәк аз керемле 2863 ялгыз пенсионерга тонометрлар сатып алынды һәм тапшырылды. Акциянең исемнәре генә дә - "Изге күңел", "Иң якыннарыбызны һәм кадерлеләребезне котлыйк!", "Экспресс "Шәфкатьлелек" халыкта ярату, ихтирам-рәхмәт хисләре белән кабул ителде. Аларны үткәрү халыкның киң катлауларын җәлеп итүгә ярдәм итте һәм һәркайсыбызны янәшәбездәге кешеләрнең ничек яшәве, аларның проблемалары, ихтыяҗлары, ярдәмгә мохтаҗмы-түгелме икәнлекләре турында тагын бер кат уйланырга мәҗбүр итте.

Изгелек һәм шәфкатьлелек акцияләрен үткәрү барышында хәйрия эшчәнлеген оештыру тәҗрибәсе тупланды, яңа хәйрия технологияләре сынап каралды, һәм аларны камилләштерү дәвам иттерелде.

Муниципаль берәмлекләрнең мәсьәләләрне хәл кылуга иҗади төстә, чын күңелдән якын килүләрен билгеләп үтү кирәк. Республика башкаласында "Казан - изге эшләр шәһәре" программасы уңышлы төстә тормышка ашырыла, һәр район һәм шәһәр округларында хәйрия марафоннары, төрле хәйрия мәҗлесләре, концертлар, изге эшләр эстафеталары уздырылды. Аларның хәзер республиканың муниципаль берәмлекләрендә изге традициягә әйләнәсенә иманым камил.

Мохтаҗларга ярдәм кулы сузу эшендә кайбер оешмалар һәм кешеләрнең тырышлыгына, рәхим-шәфкатенә, тапкырлыгына еш кына гаҗәпләнеп тә куясың. Мәсәлән, Чаллы шәһәрендә хосусый фирмада эшләүче таксистлар инвалид балалар тәрбияләүче гаиләләргә һәм реабилитация үзәкләрендә дәваланучыларга түләүсез хезмәт күрсәтүне оештырган. Моны башка шәһәрләрдәге таксистлар да эшли ала бит! Ә Лениногорскида аз керемле гаиләләрдән спорт белән шөгыльләнүче балаларга Хәйрия парады оештырылды. Аларга спорт кирәк-ярагы, спорт киеме һәм исемле стипендияләр тапшырылды. Алабугада, Зәйдә сәламәтлек саклау учреждениеләре хезмәткәрләре үз көчләре белән хәйрия концертлары оештырды. Ә җыелган средстволар начар күрүче балаларга китаплар сатып алуга, мохтаҗ гаиләләргә һәм аз керемле өлкәннәргә медицина аппаратлары сатып алуга җибәрелде. Барлык муниципаль берәмлекләр, һәр министрлык һәм ведомство, коммерциясез нигездә эшләүче һәр оешма, һәр хәйрия фонды буенча мондый мисалларны бик күп китерергә була.

Бу җәһәттән безнең үз ихтыяры белән ярдәмгә килүче изге күңелле кешеләрнең, волонтерларның яисә, элеккечә әйтсәк, Тимур отрядларының изге эшләре аеруча игътибарга лаек. Аларньң хезмәтләре республика күләмендә, шулай ук урыннарда уздырылган барлык хәйрия акцияләрендә бәяләп бетергесез. Өлкәннәр декадасында үзләренең нәрсәгә сәләтле булуларын бигрәк тә ачык күрсәтте. Изге җанлы бу кешеләр өлкән яшьтәге бер генә кешене дә игътибарсыз калдырмады. Уңыш җыеп алуда, йортларны һәм фатирларны кышкы чорга әзерләүдә, ишегал-ларын җыештыруда һ.б. булышты.

Республикабызның дини конфессияләре тарафыннан бик мөһим эшләр башкарылып килә. Социаль программалар дин әһелләре эшчәнлегендә аерылгысыз өлешкә әйләнде. Моның өчен зур рәхмәт сезгә! Мисалга, Чирмешән районында Чиркәү төзелешен төгәлләү граҗданнарыбызның толерантлыгы һәм конфессияара татулыкның тагын бер матур чагылышына әйләнде. Яшенә, милләтенә, нинди диндә булуына бәйсез рәвештә, барысы да кулыннан килгәнчә ярдәм итте. Мине тагын шул шатландырды: бу акциядә катнашкан гражданнар һәм төрле компания җитәкчеләре арасыннан күпчелеге мөселманнар булып чыкты.

Тагын шунысы мөһим: Хәйрия елы кысаларында без кемгәдер ярдәм итү өчен күп акчага ия булуның мәҗбүри түгеллеген аңладык. Җылы сүз, киңәш-табыш, изге эшләр белән дә ярдәм итәргә була бит! Авыру күршеңнең, өлкән яшьтәге әбинең хәлен белешү, парк җыештыру, чишмә чистарту кебек эшләр - безнең һәркайсыбызның да кулыннан килерлек!

Үз "канатлары" астына ятим балаларны сыендырган гаиләләребез, һичшиксез, мәрхәмәтлелек һәм шәфкатьлелекнең иң ачык һәм инандыргач үрнәкләреннән берсе булып тора. Нәкъ менә биредә, гади кешеләр мөнәсәбәтләре, гаилә кыйммәтләре шәкелендә, чын хәйриячелекнең нинди булырга тиешлелеге күренә. Ятим балалар - җәмгыятебезнең кайгыртуга, игътибарга һәм изге күңеллелеккә мохтаҗ, иң нәзберек катлавы ул. Ата-ана назыннан һәм җылысыннан мәхрүм калган бу балалар безнең җан җәрәхәтенә әйләнде. Приютлардан һәм балалар йортларыннан сабыйларны үз гаиләләренә тәрбиягә алып, аларның әниләре һәм әтиләренә әйләнгән аналар һәм аталарның батырлыгы - бәяләп бетергесез зур. Республикабызда быел гына да 1654 гаилә ятим баланы гаиләсенә алу теләге белдерде. Биш ел элек мондыйлар саны нибары 17 генә иде әле. Шушы чорда, беренче тапкыр буларак, быел гаиләләргә тәрбия кылуга тапшырылган балалар саны приютлардагы ятимнәр са-ныннан артып китте. Лениногорск шәһәреңдә яшәүче Светлана Михайловна Рыбакова алдында баш иям. Ул 21 ятим баланы тәрбияләп үстергән! Аларның күбесе инде хәзер үзләре үк әти-әниләргә әйләнсә дә, Светлана Михайловнаны әлегәчә җылы итеп "әни" дип йөртә икән. Мондый гаиләләр бик зур хөрмәт хисе уята һәм башкаларга үрнәк булып тора. Тикмәгә генә без соңгы ике елда дүрт балалар йортын ябуга ирешмәдек! Моның белән генә дә тукталып калырга җыенмыйбыз әле. Безнең бурычыбыз - балигъ булганнан соң бу балаларның язмышын алга таба кайгырту турында уйлану. Минем тарафтан тиешле ведомстволарга мондый балаларны республиканың теләсә кайсы уку йортында бюджет бүлегеңдә укыту мәсьәләсен хәл кылу турында уйлану бурычы йөкләнде.

Шул ук вакытта бу җәһәттән республика туплаган тәҗрибәдән дә файдалану мөһим. Әйтик, Әлмәт дәүләт нефть институтында балачактан ук ятимлек ачысын татыганнар арасыннан 21 студент белем ала. Институт ректораты һәм "Татнефть" ААҖ җитәкчелегенең кайгыртуы, ярдәме белән алар үзләрен кимсетелгән кебек хис итми. Укуның беренче көннәреннән үк мондый студентларга төрле яклап мораль һәм матди ярдәм күрсәтелә: ел дәвамында институт һәркайсына туклану, кием-салым һәм уку кирәк-ярагы сатып алуга 90 мең сумга кадәр акча бүлеп бирә. Чит шәһәрләрдән килгән ятимнәр - студентларга тулай торактан түләүсез урыннар бирелә. "Татнефть" компаниясе генераль директоры Шәфәгат Фәхраз улы Тәхаутдинов инициативасы белән быел бу балаларның һәркайсына 40ар мең сум акча бүлеп бирелде. Балаларга ел саен Кара диңгез буенда ял итү мөмкинлеге бирелә. Алар үзләренең хатында быел "Татнефть" ААҖ предприятиеләрендә эшләү бәхетенә ирешүләре турында язды. Быелдан башлап, Әлмәт дәүләт нефть институтының һәр ятим студенты компаниянең билгеле бер бүлекчәсенә беркетелә. Бүлекчә бу бала турында вуз тәмамлаганчы кайгыртачак, алга таба эшкә урнашуга ярдәм итәчәк. Менә шундый ярдәм нәтиҗәсендә ятим студентлар киләчәккә өмет белән карый алачак.

Бүген бу залга мохтаҗларга ярдәм итмичә генә яшәп булуны күз алдына да китерә алмаган кешеләр җыелды. "Күңелдән һәм күңел өчен" - Татарстанда Хәйрия елы әнә шундый девиз астыңда үтә. 2007 елда "Ел хәйриячесе" исеменә Республика конкурсы номинантлары тарафыннан гына да социаль, дини, иҗтимагый учреждениеләргә һәм физик затларга, гомумән алганда, 3 миллиард сумнан артыграк күләмдә ярдәм күрсәтелде. Түбән Кама кебек зур гына шәһәрнең еллык бюджет чыгымы кадәр бу! Мондый кешеләр, предприятие, коллективлар ярдәмендә социаль өлкә учреждениеләре (хастаханәләр, балалар йортлары, интернат-йортлар, мәктәпләр, реабилитация үзәкләре һ.б. тормышта авыр хәлләрдә калган физик затлар, инвалидлар, авырулар, өлкәннәр, балалар, аз керемлеләр), талантлы иҗат коллективлары, спорт командалары, дини учреждениеләр бик зур ярдәм алды. Сезгә - бөтен халык рәхмәте!

Бүген бу залда күп кенә җитәкчеләр, эшкуарлар, хәйрия фондлары вәкилләре, пенсионерлар, журналистлар, мәктәп укучылары, гап-гади эшче-хезмәткәрләр җыелды. Безнең уртаклыгыбыз шунда ки: барыбызны да изге эшләр берләштерә. Игелек кылу сезнең өчен тормыш мәгънәсенә, яшәү рәвешенә әйләнгән. Мондый олы йөрәкле кешеләребез булу белән бәхетле без. Сезнең өчен махсус истәлек - "Ел хәйриячесе" дигән билге һәм диплом булдырдык. Сезнең яхшылык - тиңдәшсез, чиксез гамәл, аны берни белән дә үлчәп булмый. Бөтен халкыбыз исеменнән дә зур рәхмәт сезгә!

Сезнең изге эшләрегезне акча үлчәме белән генә һич бәяләп булмый. Лениногор-скида яшәп, өч мең сумнан аз гына артыграк пенсия алучы Николай Иванович Ев-графовның хәйриячелеккә керткән өлешен ничек бәяләп була соң?! Дәвалау учреждениеләренә 7344 сумлык памперслар тапшырган бит ул! Аз гына пенсия алуларына, картлык көннәрендәге бетмәс-төкәнмәс чир-чорларына карамастан, приютлар һәм балалар йортларында тәрбияләнүче сабыйларга оекбашлар бәйләүче әбиләргә рәхмәт сүзләрен ничек әйтеп бетерергә?! Көндәлек, бәйрәм яки спорт киемен күреп, түләүсез фильмнар һәм спектакльләр карап, сәфәрләргә һәм экскурсияләргә йөреп, тәмле ашлар ашап, уенчыклар, велосипедлар, роликлы тимераяклар күреп куанган балаларның шатлыгын ничек бәяләргә? Хастаханәләрдә һәм интернатларда пәйда булган медицина җиһазлары, мунчаларда юыну һәм парикмахерскийларда чәч алдыру өчен түләүсез көннәр, картлар йортларында пәйда булган газ плитәләре, телевизорлар һәм тузан суырткычлар, бәйрәм көннәренә азык-төлек җыелмалары, даруларга һәм башка ихтыяҗларга бирелгән акча средстволары турында искә төшерик!

Сезнең һәркайсыгызга зур рәхмәт! Сезнең үрнәгегез кешеләрдә уңай энергия тудыра һәм изге эшләрдә катнашудан сөенергә өйрәтә. Сезнең үрнәк - хәйриячелекнең бер көнлек акция генә түгел, бәлки җәмгыятебезнең аерылгысыз халәтенә әйләнә баруына дәлил ул.

Республика халкы шулай итеп мас-сакүләм хәйриячелектә беренче адымнарын ясады. Иң мөһиме - тукталып калмаска, алга барырга. Ә бу исә 31 декабрьдә сәгать уклары 12дән узганнан соң хәйриячелек турында онытырга түгел, бәлки аңа яңа этәргеч бирергә кирәклекне аңлата.

Безгә быел туплаган тәҗрибәбезне, гомумиләштереп, аңа анализ ясарга, хәйриячелекне алга таба үстерү юнәлешен билгеләргә туры киләчәк әле.

Киләсе ел - Гаилә елына изгелек һәм шәфкатьлелек эшендә байтак кына тәҗрибә, белем туплап керүебез күңелдә шатлык хисләре уята.

Без барыбыз да бергә булганда, күпне эшли алабыз! Без булдырабыз!

Хәйрия елы безнең күңелләрдә мәрхәмәт хисләрен яңартты, яхшылык эшләү теләге уятты, яңа идеяләр барлыкка китерде. Болар барысы да безгә киләсе елда - Гаилә елында кирәк булачак. Гаилә елын да шулай бергәләп, матур итеп уздыра алуыбызга шигем юк.

Барыгызга да зур рәхмәт!

(Чыгыш берникадәр кыскартылып тәкъдим ителде)