Дингә каршы чыгышларны толерантлык хисабына гына булдырмый калырга мөмкин, дип саный Минтимер Шәймиев

Татарстан Президенты Минтимер Шәймиев фикеренчә, төрле дәүләт һәм конфессия вәкилләре Ауропа матбугатында Мөхәммәд пәйгамбәр карикатуралары бастырылу сәбәпле чыккан җәнҗалга адекват карарга тиеш.

“Интерфакс” агентлыгына интервьюда Минтимер Шәймиев: “Бу вәзгыять шуның кадәр кискенләште ки, вакыйганы киңкүләм бәяләүдән һәм дәүләтләр белән конфессияләр арасында, нәтиҗәдә, цивилизацияләр диалогына китерергә тиешле килешүләрдән тыш булмый”, - дип белдерде. Президент дин тотучылар өчен пәйгамбәрнең карикатуралары мәсхәрәле, дип саный. “Нинди дин турында сүз баруга карамастан, мондый күренешләр диннең нигезенә кул сузу һәм әхлакый башлангычларны какшату дигән сүз, - диде М.Шәймиев. – Бүген Мөхәммәд пәйгамбәргә карикатура ясыйлар, иртәгә Холокостка карикатуралар яисә шундый ук башка мыскыллы нәрсәләр барлыкка килергә мөмкин.”

Аның сүзләренчә, Россиядә еш кына милләтара һәм динара проблемаларга кайда да булса ниндидер тискәре вакыйгалар булып алгач кына игътибар итләр. “Милли сәясәт турында сөйлибез икән, ул теге яки бу күренешләргә бер тапкыр җавап рәвешендә генә булмаска тиеш. Милли сәясәт дәүләт тарафыннан даими һәм озак вакытлы нигездә башкарылырга тиеш”, - дип саный М.Шәймиев. Ул Дәүләт Думасында һәм Федерация Советында милләтара һәм динара мөнәсәбәтләр мәсьәләләре һәм бу өлкәдә закон актлары эшкәртү белән шөгыльләнүче профиль комитетлары төзергә тәкъдим итә. Республика башлыгы киләчәктә бу темага нинди дә булса тәкәллефсезлекләрне булдырмау өчен тиеше законнар җыелмасы кабул итү зарур, дип саный. “Әлеге мәсьәләнең бәясе шулкадәр югары ки, бу хәлдән соң ММЧның җаваплылыгына һәм зирәклегенә таяну һич тә мөмкин түгел”, - ди ул.

Татарстан лидеры мөселман дәүләтләрендә дин җәмгыятьтә кешенең үз-үзен тотышының нигезе булып тора. “Исламда инануның асылы шундый: “Аллаһ бер, Мөхәммәд аның рәсүле”, ә тормышта пәйгамбәрнең сүзләре мөэмин мөселман өчен турындан-туры инану чыганагы булып тора”, - дип ассызыклады М.Шәймиев.

Ул үз вакытында Ислам дөньясында Салман Рушдиның “Иблис шигырьләре”н бастыруның җәнҗал кузгатуын искәртеп узды, ә күптән түгел – Американың әсир талиблар булган Гуантанамо базасында Коръәнне мәсхәрәләү очрагы.

Татарстан Президенты кайбер Ауропа илләре хөкүмәтләренең бу күренешкә мөнәсәбәтен һәм, аеруча, сүз ирегенә сылтамаларын нигезсез дип таба. “Бу илләрдә ислам дөньясын түземлеккә чакыралар, ләкин шул ук вакытта, карикатураларны кабат бастырып, диндарларның хисләрен мәсхәрәләүне дәвам итә, - дип белдерде М.Шәймиев. – Бу исә мөселман илләрендә төрле экстремист оешмалары тарафыннан Дания һәм башка Ауропа илләре илчелекләрен җимерүне аклауга сәбәп булды һәм кеше корбаннарына китерде”. Республика башлыгы мондый җавап гамәлләрен тәнкыйтьли. “Җимерүләрне аклап булмый. Шул ук вакытта, кешеләрнең дини хисләрен мәсхәрәләп, түзеп торучанлыкка чакырырга ярамый – мондый карашны һич тә кабул итеп булмый һәм ул тупикка илтә”, - дип саный М.Шәймиев.

Ул түзеп торучанлык һәм толерантлык күрсәтеп кенә, диалогка ирешергә мөмкин, дип белдерде. “Башкача мөмкин түгел, шулай ук аерым халыкларның һәм диннәрнең кыйммәтләрен көч белән буйсындыру да, аларны ниндидер гомуми модельгә китерү дә мөмкин түгел”, - дип билгеләп үтте республика башлыгы. Шул уңайдан ул илнең кайбер мәктәпләрендә православие нигезләрен укыта башлауга игътибар юнәлтте, бу хәлгә исә милли республикаларда караш төрлечә булды. РФ Конституциясе буенча һәр кешегә ирекле дин тоту гарантияләнгән, шуңа күрә моңа бик сак якын килергә кирәк, дип саный М.Шәймиев. “ММЧ әлеге фән бер яклы тәртиптә кертелгән мәктәпләрне алдынгы тәҗрибә үрнәкләре буларак күрсәтә, әмма күпмилләтле Россиядә мәктәпләрдә бер генә милләт сыйныфлары булу икеле”, - диде М.Шәймиев. Ул ирекле шартларда дөнья диннәре нигезләре укытылган якшәмбе мәктәпләрен төзүне күпкә зирәгрәк һәм максатчанрак, дип саный. “Әлеге мәсьәләләрнең барысын да тыныч хәл итеп һәм шулай итеп төрле милләт һәм дин кешеләре арасында үзара аңлашуга ирешеп була”, - ди М.Шәймиев.

Ул игътибар иткән икенче бер аспект - төрле дин тотучы хәрбиләр булган армиягә православие рухание вазифасын кертү идеясе. “Өстәвенә миңа билгеле булганча, милли республикаларның күпчелегендә хәрби хезмәткә чакырылыш планы, илебезнең иң эре шәһәрләре белән чагыштырганда да, һәрчак төгәл үтәлә”, - дип билгеләп үтте Татарстан башлыгы.