Минтимер Шәймиев: Ислам динен кабул итүнең 1100 еллыгын бәйрәм итүдә Борынгы Болгарны торгызу төп рольне уйнады
Бүген Татарстан Республикасы Дәүләт Киңәшчесе, «Яңарыш» республика фондының Попечительләр советы рәисе, ЮНЕСКО Игелекле ихтыярый илчесе Минтимер Шәймиев «Россия – Ислам дөньясы» стратегик караш төркеменең XII утырышында чыгыш ясады. https://shaimiev.tatarstan.ru/index.htm/ppub/2087919.htm
Утырыш Казан Ратушасында уза. Утырышны «Россия – Ислам дөньясы» стратегик караш төркеме рәисе, Татарстан Республикасы Президенты Рөстәм Миңнеханов ачты.
Утырыш турыдан-туры трансляцияләнә.
Минтимер Шәймиев ил җитәкчелегенә, Президент Владимир Путинга, Россия Федерациясе Хөкүмәтенә Идел буе Болгар дәүләтендә Ислам динен рәсми һәм ирекле кабул итүнең 1100 еллыгын дәүләт дәрәҗәсендә бәйрәм итү турындагы зирәк карар өчен рәхмәт белдерде.
«Бу – күп конфессияле илдә ышанычлы адым. Бу – әһәмиятле вакыйга. Шул ук вакытта бу – безнең барлык эшләребезнең, Исламны торгызуга һәм үстерүгә ярдәм итү буенча күпьеллык уңышлы эшчәнлегебезнең законлы нәтиҗәсе», - дип билгеләп үтте ул.
Ул республиканың бүгенге тарихи вакыйгага озак еллар баруы турында сөйләде, бер яктан, ислам дөньясы илләре белән дустанә һәм эшлекле мөнәсәбәтләрне җайга салып, икенче яктан – борынгы Болгар җирендә тирән фәнни һәм археологик тикшеренүләр уздырып.
Ул искә төшергәнчә, үзгәртеп кору елларының башында Татарстан «Ислам Конференциясе» Оешмасы (хәзер – Ислам хезмәттәшлеге оешмасы) белән эшлекле элемтәләр урнаштырган, аның ярдәмендә әлеге абруйлы халыкара оешма әгъзалары булган илләр белән хезмәттәшлекне җайга сала алган.
«Россия белән ислам дәүләтләре арасында диалог 2005 елда Россиянең әлеге оешмага күзәтүче буларак керүеннән соң мөмкин булды. Владимир Путинның шәхси инициативасы буенча кабул ителгән бу адым безнең ил өчен бик мөһим булды, ул безнең ислам дөньясы белән мөнәсәбәтләрне яңа дәрәҗәгә күтәрде, Көнчыгыш илләре белән хезмәттәшлек кысаларын киңәйтте һәм, гомумән, безнең халыкара йогынты масштабларын киңәйтте», - диде Минтимер Шәймиев.
Ул шулай ук 2006 елда «Россия – Ислам дөньясы» стратегик караш төркемен булдыру турында сөйләде.
Төркем утырышлары Мәскәү, Казан, Стамбул, Җиддә, Кувейтта узган. Аннары «Россия – Ислам дөньясы» төркеме үз эшен 2015 елда – Россиянең Ислам хезмәттәшлеге оешмасында күзәтүче статусы алган унъеллыкта башлап җибәргән. Төркемне җитәкләүнең мактаулы вазыйфасы Россия Президенты Владимир Путин тарафыннан Татарстан Президенты Рөстәм Миңнеханов тарафыннан йөкләнгән.
Минтимер Шәймиев ассызыклаганча, республика сәясәтенең нигезе – мәдәниятләр һәм конфессияләр балансын үтәү, эзлекле рәвештә иҗтимагый һәм милләтара тотрыклылыкны формалаштыру. Ул «Яңарыш» республика фонды ярдәме белән тормышка ашырылган проектларны мисал итеп китерде: Кол Шәриф тарихи мәчетен торгызу һәм Казан Кремле территориясендә Благовещение Соборын торгызу; Борынгы Болгарны һәм Свияжск утрау-шәһәрен торгызу, алар ЮНЕСКО Бөтендөнья мирасы исемлегенә кертелгән, Болгар Ислам академиясен булдыру һәм Казан Изге Ана иконасы соборын торгызу. Шулай ук ул «Адымнар – белемгә һәм татулыкка юл» күп телле гомуми белем бирү комплекслары булдыруны да мәдәниара диалогны уңышлы оештыруның үрнәге дип атады.
«Әлеге сөйләгәннәрем бүгенге бәйрәм тантаналарына турыдан-туры тәэсир итте дип уйлыйм, чөнки мондый бәйрәм тотрыклылык булган илдә генә мөмкин. Сүз дә юк, безгә барыбызга да диниара мөнәсәбәтләр югарылыгында, Ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулу уңаеннан, бөтен халык тарафыннан билгеләп үтелүе белән горурланырга кирәк», – дип билгеләп үтте ТР Дәүләт Киңәшчесе.
«Һичшиксез, Ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулуны дәүләт дәрәҗәсендә бәйрәм итү турындагы карар кабул итүдә төп рольне без бөтен халык тарафыннан алындык һәм борынгы Болгар шәһәрен торгыздык. Аны ЮНЕСКО Бөтендөнья мирасы исемлегенә кертү бөтендөнья тарихи фактны аңлата: монда 1922 елда безнең ата-бабаларыбызның дәүләте Идел буе Болгары, Россия Федерациясенең хәзерге территориясендә беренчеләрдән булып, ирекле һәм рәсми рәвештә Ислам динен кабул иткән», - дип ассызыклады Минтимер Шәймиев.
Ул бу тарихи вакыйганы мәңгеләштерү өчен, 2012 елда Болгарда Идел буе болгарлары тарафыннан рәсми рәвештә Ислам динен кабул итү хөрмәтенә Истәлек билгесе төзелүе турында сөйләде. Анда Болгар ханының Багдад хәлифәсе делегациясе белән очрашу тантанасы сурәтләнгән уникаль мозаик панно һәм Ибн Фадланның Багдадтан Болгарга кадәр сәяхәте маршруты урнаштырылган. Зал үзәгендә дөньядагы иң зур басма Коръән урнаштырылган.
Минтимер Шәймиев билгеләп үткәнчә, 1803 елда Казанда 1500 данә тираж белән Коръәннең беренче мөселман басмасы чыккан. «Хәзер безнең туган җиребез Коръәннең иң беренче басмасы ватаны гына түгел, ул – иң зур басма Коръән ватаны да, дип тулы ышаныч белән әйтә алабыз. Бу, Мөхәммәд пәйгамбәр әйтүенчә, «һәр мөселманның бурычы» дигән белемгә омтылышыбызны тагын бер кат раслый. Без аның хәдисен барыбыз да хәтерлибез: «Бишектән алып ләхеткә кадәр белем алыгыз», – диде ул.
Үзенең чыгышын тәмамлап, Минтимер Шәймиев Идел буе Болгар дәүләтендә Ислам динен кабул итүгә 1100 ел тулуга багышланган тантаналар Россиянең барлык төбәкләре мөселманнары тормышында уңай чагылыш табачагына, күп конфессияле илебезнең барлык халыклары арасында татулыкны һәм үзара аңлашуны алга таба үстерү һәм ныгыту өчен зур әһәмияткә ия булачагына ышаныч белдерде. Ул шулай ук Татарстанның тарихи мирасын торгызуда катнашкан барлык хәйриячеләргә дә рәхмәт белдерде.